Renk gamı, insan gözüyle görülebilen renk yelpazesinin tamamıdır. Peki, ekranlardaki renk gamı nedir? Çoğu ekran, üretebildiği renklerle sınırlı olduğundan her cihaz kendi özel renk gamını tanımlayan bir veya daha çok renk standardını takip eder. Şaşırtıcı sayıda farklı renk gamı mevcut olsa da bir tanesi muhakkak ihtiyaçlarınıza en uygun olanıdır.

Artık renk gamının ne olduğunu öğrendiğinize göre, monitörünüzde hangisini kullanmanız gerekiyor? Bu sorunun cevabını aşağıda veriyoruz.

Renk gamı nedir? Renk gamı, insan gözünün (görünür renk tayfı içinde) tanımlayabildiği renk yelpazesi içinde yer alan bir renk aralığıdır.

Örneğin en sevdiğiniz rengi düşünün. Kırmızı-yeşili mi yoksa mavi-sarıyı mı seviyorsunuz? Bu sorunun cevabının hayır olduğunu biliyoruz; zira bu renklerin insan gözüyle görülmesi imkânsız.

Neticede gözlerimizin görebileceği görünür renk tayfı (ya da renk gamı) ile sınırlıyız. Bu, hayatın her alanında geçerlidir: Sadece doğal renkler için değil, aynı zamanda günümüz teknolojisinin ürettiği yapay görseller için de aynı sınırlama mevcuttur. Renk standartları göz önüne alındığında monitörlerin, tabletlerin ve projektörlerin hiçbiri istisna değildir.

Aşağıda, renk gamı hakkında daha fazla bilgi veriyor ve aklınızda hiçbir soru işareti kalmamasını sağlıyoruz. Umarız bunu en az bizim kadar heyecan verici bulursunuz!

Renk Gamını Anlamak

Tamam, renk gamı, insan gözüyle görülebilen belirli bir renk aralığını ifade eder; ancak gerçekte ne anlama gelir?

Bir televizyon veya monitör satın almak için alışverişe çıktığınızda öncelikle neyi fark edersiniz? Boyut ve genişlik elbette önemli faktörlerdir; ama bu ekranların sunduğu renk kalitesi, dikkatinizi çeken ilk şeydir. Koyu siyahlar, canlı kırmızılar, parlak yeşiller… Gerçeği daha önce görülmemiş şekillerde yansıtan ve renklerin yoğun şekilde kullanıldığı çarpıcı bir video, satın alma kararınızı etkileyebilir.

Renk gamını çözünürlükle karıştırmak genellikle yapılan bir hatadır. Renk kalitesinin ve genel kalitenin yalnızca tamamlayıcı değil aynı zamanda birbirinin yerine geçebileceği düşünüldüğünde bu, anlaşılabilir bir durumdur. Bunu akılda tutarak, yukarıda verdiğimiz örnekteki renklerin gösterim kalitesinin ve ürünler arasında bu konudaki farklılığın renk gamından, renk kapsamından ve birçok renk standardından kaynaklandığını unutmamak gerekir.

Renk Kapsamı

Renk gamı doğrudan gerçek renklerle ilgilidir; fakat bir ürünün renk kapsamı, renkleri kaynağından yeniden üretme ve iletme yeteneğini gösterir.

Bunu anlayabilmek için, modern bir sinema projektörü, önceki nesil bir iPhone kamerası ve 1990’lardan kalma bir TV arasındaki görsel farkı düşünün. Bu ürünlerin renkleri gösterim şekli, yalnızca genişlik ve derinlik açısından değil, onları nasıl oluşturdukları bakımından da farklıdır ve her cihaz bu yönden birbirinden tamamen ayrılır. Bu, renk standartlarından bahsetmeye başlamamız gereken noktadır.

Ne var ki başlamadan önce, renk gamının teknik seviyede nasıl gösterildiğini anlamanız gerekiyor. Bir XYZ ekseninde üçgen olarak sunulan Y, gam içinde mümkün olan maksimum renk parlaklığını ifade eder. X ve Z noktaları ise parlaklıktan bağımsız olarak renk kalitesini (bir rengin tonunu ve ne kadar canlı göründüğünü) gösterir. Bu diyagram, bir renk gamının görüntüleyebileceği renklerin aralığını mükemmel yansıtır.

Renk Standartları Nedir ve Değişik Türleri Nelerdir?

Renkler çoğu zaman (özellikle ticari uygulamalarda) kendi başlarına ve doğal şekilde değil, diğer renklerin karışımı yoluyla oluşturulur. Bu durum genellikle maliyetle ilgili nedenlerden kaynaklanır. Bir an için, ev tipi yazıcıların yalnızca camgöbeği, macenta, sarı ve siyah renkleri için mürekkep içerdiğini düşünün. Yazdırılan sayfalarda görebileceğiniz diğer tüm renkler, bu temel renklerin bir kombinasyonunun sonucunda oluşur.

Peki, yazıcılardaki, monitörlerdeki veya kameralardaki renk üretim standartları neye göre belirlenir? Bunun cevabı standartlaştırılmış renk gamlarıyla doğrudan ilgili olan renk standartlarıdır. Bu bağlamda, en yaygın şekilde kullanılan renk standartları şunlardır: sRGB, Adobe RGB, NTSC, EBU ve DCI-P3.

sRGB

sRGB, piyasada en yaygın kullanılan renk standardıdır. Kamera, monitör ve televizyon kullandıysanız geçmişte bir noktada sRGB ile karşılaşmış olduğunuzdan emin olabilirsiniz. sRGB’nin bu denli popüler olmasının bir nedeni vardır: Girdi/çıktı deneyimleri çok az gecikme süresine ve/veya tutarsızlığa sahiptir. Bu avantajlar, sRGB’nin şu andaki popülerliğinin en büyük nedenidir.

Adobe RGB

Adobe RBG, sRGB’ye rakip olması için tasarlanmış bir renk standardıdır. Adobe RGB doğru şekilde uygulandığında daha geniş bir renk gamı sunabilir ve renkleri daha gerçekçi gösterebilir. Adobe RGB, piyasaya sürüldüğü dönemde (canlı ayrıntılara verdiği önemi de dikkate aldığımızda) standardı hale gelmeyi amaçladığı teknoloji için biraz fazla hırslı ve gelişmişti. Fotoğraf teknolojisi ve LCD monitörler geliştikçe Adobe RGB kullanımı giderek arttı.

DCI-P3

Sinema ve Televizyon Mühendisleri Derneği (Society of Motion Pictures and Television Engineers) popüler seçeneklerden birini kullanmak yerine, kendi renk standardı olan DCI-P3’ü kullanmayı seçti. Dijital video çekmeye ve projeksiyona ağırlık veren DCI-P3, sRGB’den neredeyse %25 daha geniş bir renk gamına sahiptir. Geliştiricisinin kimliği nedeniyle, DCI-P3 renk standardı sinema sektöründeki tüm dijital projektörlerle uyumludur. Tüketici düzeyindeyse özellikle iPhone X’in dâhili kamerasında bulunabilir.

NTSC

Ulusal Televizyon Standartları Komitesi, kısaca NTSC (National Television Standards Committee), yeni üretilen tüm televizyonlar için standart haline gelmesi umuduyla kendi renk standardını yarattı. Adobe RGB’ye büyük ölçüde benzeyen NTSC, kırmızı ve mavi renklerin üretimi söz konusu olduğunda biraz farklılık gösterir. NTSC renk standardı henüz televizyon standardı haline gelmemiş olsa da profesyonel düzeyde video ve fotoğraf düzenleme için tasarlanan monitörlerde kullanılarak özel bir kullanıcı kitlesine hitap eder.

EBU

NTSC gibi, Avrupa Yayın Birliği, kısaca EBU da (European Broadcasting Union) kendi renk standardını kullanmaya çalışır. Geleneksel olarak, EBU renk standardı fotoğrafçılık, video düzenleme ve grafik tasarım alanlarına odaklanmıştır. Geniş renk gamlarının ve 4K dâhil olmak üzere ultra yüksek çözünürlüklerin ortaya çıkmasıyla, EBU renk standardı bu alanların dışında ve tüketici seviyesindeki ürünlerde de kullanılmaya başlandı.

Geniş Gam ve Renk Olanakları

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, bir renk gamının aralığı, X ve Z eksenlerindeki yerleşimine göre belirlenir. Yakın zamana kadar, bu veri noktaları hangi renk standardı kullanılırsa kullanılsın önemli ölçüde değişmiyordu. Bunun en büyük nedeni, renk standartlarının yaratıldıkları zamanlarda mevcut olan teknolojik sınırlamalardı.

Günümüzde ise OLED teknolojisi sayesinde renk gamındaki sınırlar ortadan kalktı, bu da geniş renk gamlarının yaratılmasının yolunu açtı. Geniş gamlar, geniş olmayan ve karışımlara dayalı renkler üreten emsallerinden farklı olarak saf ve doğal renkler üretebilir.

Açıkçası, bu yeni gelişmenin etkileri oldukça şaşırtıcı olacaktır. Baskı kalitesinden en zorlu renklerinin üretimine kadar hiçbir sınır kalmamıştır.