IPS Monitör Nedir? (IPS Monitör Teknolojisi)

IPS (In-Panel Switching) monitörler zengin renkler üretmek için paralel şekilde hizalanmış sıvı kristaller kullanır. IPS paneller, sıvı kristallerin değişim düzenlerine göre tanımlanır. Bu monitörler, TN panellerin kısıtlamalarının üstesinden gelmek için tasarlanmıştır. Sıvı kristallerin yatay olarak yer değiştirebilmesi daha iyi izleme açıları yaratır.

IPS monitörler, renk doğruluğu ve tutarlılığı isteyen kullanıcıların tercih ettiği bir ekran teknolojisidir. Özellikle renk performansları ve süper geniş izleme açıları yönünden başarılıdır. IPS monitörler tarafından sağlanan geniş izleme açıları, hangi açıdan bakılırsa bakılsın olağanüstü renkler sunabilir. IPS monitörler ile TN monitörler arasındaki en önemli farklardan biri, IPS monitördeki renklerin belirli açılardan izlendiğinde TN monitörlerde olduğu kadar değişmemesidir.

IPS monitör varyantları arasında S-IPS, H-IPS, e-IPS ve P-IPS ve PLS (Plane-To-Line Switching) yer alır, sonuncusu en son sürümdür. Bu varyantların tümü oldukça benzer olduğundan hepsine genel olarak “IPS tipi” paneller denir. Varyantların tamamı, IPS monitörlerin sahip olduğu önemli avantajları (harika renkler ve ultra geniş izleme açıları) sunduğunu iddia etmektedir.

İş renk doğruluğuna geldiğinde IPS monitörler, TN ve VA monitörlerden çok daha iyi bir performans sunar. Yeni nesil VA teknolojileri performans bakımından rakip olabilecek özelliklere sahipse de profesyonel kullanıcılar halen IPS monitörlerin liderliğini devam ettirdiğini düşünmektedir.

IPS monitörlerin diğer bir önemli özelliği de, Adobe RGB gibi profesyonel renk alanı teknolojilerini desteklemeleridir. Bunun nedeni, IPS monitörlerin daha fazla görüntülenebilen renk sunması ve bunun da renk doğruluğunun artmasına yardımcı olmasıdır.

Geçmişte, yanıt süresi ve kontrast, IPS teknolojisinin zayıf noktalarını oluşturuyordu. Fakat günümüzde, IPS monitörlerin yanıt süreleri oyuncuları bile tatmin edecek bir noktaya ulaşmıştır. Nitekim bu da oyun amaçlı IPS monitörlerin giderek artan şekilde tercih edilmesini sağlamaktadır.

Oyunlarla ilgili şu var; IPS monitörlere yavaş tepki süreleri nedeniyle hızlı hareketleri bulanık görüntülediği eleştirisi yöneltilmiştir ama hareket bulanıklığının (motion blur) etkisi kullanıcıdan kullanıcıya farklılık gösterecektir. IPS monitörlerin oyunlardaki “dezavantajları” hakkında farklı görüşler internetin her yerinde bulunabilir. Örneğin, şu alıntı bir oyun teknoloji yazarına aittir: “Piksel tepkisi konusunda herkesin farklı bir görüşü var. Şahsen IPS panellerinin neredeyse tüm oyunlar için yeterince hızlı olduğunu düşünüyorum. Oyun hayatınız sadece ve özellikle çabuk çabuk ateş ettiğiniz oyunlardan oluşuyorsa en hızlı tepki süresine sahip en düşük gecikmeli LCD monitörü istemeniz normal bir şey ve bu da TN anlamına geliyor. Ancak, geri kalan herkes ve oyunların görsel sunumuna az da olsa önem veren oyuncular için IPS’in kesinlikle en iyi panel teknolojisi olduğunu düşünüyorum.” Makalenin tamamını buradan okuyabilirsiniz.

IPS Monitörlerin Özeti

IPS monitörler, 178 derecelik ultra geniş dikey ve yatay izleme açıları sunar. Grafik tasarımcılar, CAD mühendisleri, profesyonel fotoğrafçılar ve video editörleri bir IPS monitörün en çok fayda sağlayacağı kişilerdir. Çoğu kullanıcı IPS monitörlerin renk avantajlarına önem verir; teknolojik gelişmeler, IPS panellerin hızını, kontrastını ve çözünürlüğünü iyileştirmiştir. IPS monitörler, genel masaüstü işlerinin yanı sıra birçok oyun türü için her zamankinden daha çekicidir. Hatta farklı monitör tarzlarında kullanılabilecek kadar da çok yönlüdürler. Diğer bir deyişle, ultra geniş monitörlerle çift monitörleri karşılaştırdıysanız veya kıvrımlı ve düz monitörleri kıyasladıysanız muhtemelen bir IPS paneline denk gelmişsinizdir.

IPS Monitörlerin Avantajları:

• Olağanüstü renk doğru
• luğu ve tutarlılığı
• Maksimum sayıda izleme açısı
• Çoğu kullanıcı için yeterli olacak tepki süreleri
• Bazı VA ekranlarda görülen renk/kontrast kaymasını neredeyse tamamen ortadan kaldırmaları

IPS Monitör Dezavantajları:

• Ortalamanın altındaki statik kontrast oranı
• Karanlık içerikleri görüntülerken kenarlardan ve köşelerden sızabilen beyaz ışık (Genellikle sadece düşük kalitedeki markasız IPS monitörlerde görülür.)
• TN monitörlere kıyasla daha fazla hareket bulanıklığı

IPS Monitörü Kimler Kullanmalı:

• Rengin çok büyük önem taşıdığı işlerde çalışan profesyoneller
• Teknoloji meraklıları
• Üst düzey iş/ev kullanıcıları
• Görüntü kalitesini tepki süresinden daha fazla önemseyen oyuncular

IPS görüntü panellerinin avantajları:

• Hızlı tepki süreleri
• Geniş izleme açıları
• Pek çok VA ve TN panelden daha iyi renk ve kontrast
• Olağanüstü renk doğruluğu ve ekran tutarlılığı

Eğer bilgisayarınız için yeni bir monitör arıyorsanız IPS terimini duymuşsunuzdur. Hatta büyük ihtimalle IPS nedir? IPS monitörler benim için uygun mu? diye soruyorsunuzdur.

Bu soruları cevaplamak için önce iki hususu izah etmeliyiz:

1. IPS monitörler 4 panel türünden bir tanesidir. Diğer panel türleri TN, VA ve OLED’dir.
2. Bu panellerin hepsi de LCD panel teknolojisi ailesine mensuptur.

Peki bu bilgi neden önemli? Bir monitörün kullandığı panel teknolojisi önemlidir; çünkü monitörün yapabileceği şeyleri ve hangi amaçlar için kullanılmasının daha uygun olacağını panel türü belirler. Yukarıda listelenen panel türlerinden her birinin avantajları ve dezavantajları vardır.

Satın alacağınız monitör panel türüne kullanım amaçlarınıza ve kişisel tercihlerinize göre karar vermeniz gerekir. Ne de olsa, oyuncular, grafik tasarımcılar ve ofis çalışanları birbirinden farklı gereksinimlere sahiptir. Bazı ekran türleri belirli kullanım amaçları için daha uygundur.

LCD Panel Türü Performansı Nasıl Etkiler?

LCD panel türü, ekran performansı değişik yönlerden etkiler ve bunlara aşağıdakiler dahildir:

• Tepki süresi ve giriş gecikmesi
• İzleme açısı
• Renk üretimi
• Kontrast oranı
• Siyah seviyeleri

Farklı panel teknolojileri özgün profiller sunar ve en iyi LCD türünün ne olduğu konusunda herkesin kişisel tercihlere dayanan farklı bir fikri vardır.

Bunun nedeni, farklı monitör panel türlerinin hiçbirinin günümüzde yukarıda listelenen özellikler için “olağanüstü” olarak sınıflandırılamamasıdır.

Aşağıda IPS, TN ve VA monitörlerin ekran performansını nasıl etkilediğine göz atacak, her bir panel teknolojisinin avantajlarını ve dezavantajlarını listeleyecek, ayrıca hangi panelin hangi durumlarda en iyi seçenek olduğundan bahsedeceğiz.

Twisted Nematic Monitör Nedir? (TN Monitör Teknolojisi)

TN (Twisted Nematic) monitörler, en eski LCD panel türlerinden biridir. TN paneller IPS ve VA panellere kıyasla düşük maliyetlidir ve hem masaüstü hem de dizüstü bilgisayar ekranlarındaki en popüler görüntüleme teknolojileri arasında yer alır.

Bu monitör panel teknolojisini kullanan ekranlar, tasarrufa önem veren kullanıcılar ve giriş seviyesindeki çok amaçlı kullanımlar için uygundur.

Düşük değerli olarak algılanmalarına rağmen, TN tabanlı ekranlar rekabetçi oyuncuların tercihidir. Bunun nedeni, TN panellerin hızlı tepki sürelerine ve piyasadaki en hızlı yenileme oranlarına sahip olmalarıdır (örneği bu 240Hz eSpor monitörü gibi). TN monitörler, IPS ve VA panellere kıyasla hızlı tempoda oynanan oyunlardaki bulanıklığı ve ekran yırtılmasını azaltabilir.

Öte yandan, TN panel teknolojisi, daha geniş izleme açıları, daha yüksek kontrast oranları ve daha iyi renk doğruluğu gerektiren kullanım amaçları için uygun değildir. Yine de, LED teknolojisi bu bakış açısının değişmesine yardımcı olmuştur ve günümüzdeki LED arkadan aydınlatmalı TN modelleri, daha iyi siyah tonları, daha yüksek kontrast oranları ve daha yüksek parlaklık sunmaktadır.

Ne var ki TN panel teknolojisinin en büyük kısıtlaması, daha dar izleme açısıdır; zira TN monitörler, belirli açılardan izlendiğinde diğer panel türlerine kıyasla daha fazla renk kayması yaşar.

Günümüzde mümkün olan maksimum izleme açıları hem yatay hem de dikey olarak 178 derecedir (178º/178º); ama TN paneller, yaklaşık 170 derece yatay ve 160 derece dikey (170º/160º) izleme açılarıyla sınırlıdır.

TN monitörleri bazen ekranın kenarlarında görülen renk bozulmaları ve kontrast değişiklikleri ile kolayca tanımlamak mümkündür. Ekran boyutları arttıkça bu sorun daha da belirginleşir. Hatta renk performansındaki azalma, ekrana tam merkezden bakıldığında bile görülmeye başlar.

Genel amaçlı kullanım için, renkteki ve kontrasttaki bu değişimler genellikle önemsizdir ve bilinçli algılanmaz. Fakat renklerdeki bu değişkenlik, TN monitörleri grafik tasarım ve fotoğraf düzenleme gibi renk kalitesinin önem taşıdığı işler için kötü bir seçim haline getirir. Grafik tasarımcılar ve renk kalitesine önem veren kullanıcılar, diğer teknolojilere kıyasla renk gösterimindeki sınırlamalar nedeniyle TN ekranlardan kaçınmalıdır.

TN Monitörlerin Özeti

TN monitörler en ucuz panel teknolojisidir ve bu nedenle tasarrufun önem taşıdığı işletmeler ve kullanıcılar için ideal bir seçimdir. Ek olarak, TN monitörler rekabetçi oyuncular ve hızlı grafik gösterimi isteyen kullanıcılar arasında son derece popülerdir.

TN Monitör Avantajları:

• Hızlı tepki süresi
• Düşük fiyat
• Genel amaçlı kullanım ve pek çok işletme için yeterli düzeyde kontrast

TN Monitör Dezavantajları:

• Özellikle dikey düzlemde kısıtlayıcı izleme açıları
• Renk kalitesinin çok büyük önem taşıdığı işler için uygun değil

TN Monitörleri Kimler Kullanmalı:

• Oyuncular
• Giriş seviyesi kullanıcılar
• Genel amaçlı kullanıcılar

Vertical Alignment Monitör Nedir? (VA Monitör Teknolojisi)

Vertical alignment (VA) panel teknolojisi, TN panellerin dezavantajlarını ortadan kaldırmak için geliştirilmiştir. Şu andaki VA tabanlı monitörler, TN panellere kıyasla daha yüksek kontrasta, daha iyi renk üretimine ve daha geniş izleme açılarına sahiptir. Varyantları arasında P-MVA, S-MVA ve AMVA (Advanced MVA) yer alır.

Bu üst düzey VA türü monitörler, renk kalitesinin çok büyük öneme sahip olduğu profesyonel işler için IPS panellere rakip olabilecek kadar iyidir. VA teknolojisinin dikkat çeken özelliklerinden biri, gerekli olmadığında arka aydınlatmadan sızan ışığı engellemede özellikle iyi olmasıdır. VA panelleri, bu sayede daha derin siyah tonlarını ve diğer LCD teknolojilerine göre birkaç kat daha yüksek statik kontrast oranlarını görüntüleyebilir. Bu özellik sayesinde, yüksek kontrast oranlarına sahip VA monitörler yoğun siyah tonları ve daha zengin renkler sunabilmektedir.

Kontrast oranı, bir monitörün üretebileceği en koyu siyah tonları ile en parlak beyaz tonları arasında ölçülen farktır. Bu ölçüm, bir monitörün sunabileceği gri tonundaki ayrıntı miktarı hakkında bilgi sağlar. Kontrast oranı ne kadar yüksekse o kadar çok ayrıntı görünür.

Bu monitörler gölgelerde ve parlak noktalarda daha görünür ayrıntılar da sağladıklarından videoların ve filmlerin keyfini çıkarmak için idealdir. FPS oyunları gibi hızdan ziyade zengin kalitede görüntülerin önemli olduğu oyunlar için de (örneğin RPG oyunları) uygundurlar.

VA Monitörlerin Özeti

MVA ve diğer yeni VA teknolojileri, diğer tüm panel teknolojileri arasında en yüksek statik kontrast oranını sunar. Bu sayede film tutkunları ve detay zenginliğine önem veren kullanıcılar olağanüstü bir görsel deneyim elde edebilir. Zengin özelliklere sahip üst düzey MVA ekranlar, grafik tasarımcılarının ve diğer profesyonel kullanıcıların ihtiyaç duyduğu doğru tonları ve özgün renkleri sağlayabilir.

VA Monitör Avantajları:

• Maksimum düzeyde izleme açısı
• Yüksek kontrast oranları
• Çoğu kullanıcı için yeterli olacak tepki süreleri
• Orta ve üst seviye fiyatlandırma seçenekleri

VA Monitör Dezavantajları:

• Tepki süreleri TN’den daha düşük
• Bazı modellerde yaşanan merkez dışı kontrast kayması

VA Monitörleri Kimler Kullanmalı:

• Film tutkunları
• Fotoğrafçılar ve sinemacılar
• İçerik yaratıcılar
• Ev kullanıcıları
• Tepki süresine değil görüntü kalitesine önem veren oyuncular

OLED Nedir?

OLED ve LCD arasındaki fark nedir?

Yukarıda bahsedilen monitör türlerinden farklı olan ve OLED (Organic Light Emitting Diode – Organik Işık Yayan Diyot) diye bilinen bir panel teknolojisi daha vardır. OLED’ler, her pikseli ayrı ayrı aydınlatmak için pozitif/negatif yüklü iyonlar kullanarak LCD’lerden ayrılır. LCD teknolojisinde aydınlatma için istenmeyen bir parıltı yaratabilecek bir arka ışık kullanılır. OLED’ler arka ışık kullanmadıkları için ekranın parlamasını önler (ve daha koyu siyah tonları oluşturur). OLED teknolojisinin dezavantajlarından biri, yukarıda bahsettiğimiz diğer teknoloji türlerinden genellikle daha pahalı olmasıdır.

Doğru LCD Panel Teknolojisini Seçmek

İş doğru LCD panel teknolojisini seçmeye geldiğinde tek bir doğru cevap yoktur. Yukarıda listelenen üç ana teknolojiden her birinin avantajları ve dezavantajları mevcuttur. Farklı özelliklere ve teknik bilgilere dikkat etmek, ihtiyaçlarınıza en uygun monitörü seçebilmeniz için size yardımcı olacaktır.

Düşük fiyatları ve hızlı tepki süreleri nedeniyle, TN monitörler oyuncular ve genel amaçlı kullanım için idealdir. VA monitörler genel kullanım amacının ötesine geçer: İzleme açılarındaki ve kontrast oranlarındaki artış, onları film izlemek ve görsel kalitenin önem taşıdığı oyunları oynamak için iyi bir seçim haline getirir.

IPS monitörler renklerle ilgili en çok sayıda özelliği sunar. Bu nedenle fotoğraf düzenlemede ve renk kalitesinin önem taşıdığı diğer tüm işlerde standardı oluştururlar. Hem kolayca bulunabiliyor olmaları hem de uygun fiyatlar sunmaları nedeniyle, olağanüstü görüntü kalitesine önem veren herkes için en iyi seçimdir.

LCD Panel Nedir?

LCD (Liquid Crystal Display – Sıvı Kristal Ekran), ince sıvı kristal tabakalarının iki filtre ve elektrot katmanı arasına sıkıştırıldığı bir monitör paneli türüdür.

CRT monitörler elektronları cam yüzeylere ateşleyerek çalışırken LCD monitörler arka ışıklar ve sıvı kristaller kullanarak çalışır. Bir LCD paneli, filtre katmanları, cam, elektrotlar, sıvı kristaller ve bir arka ışık içeren düz bir malzeme tabakasından oluşur. Polarize ışık (sadece yarısının parladığı anlamına gelir) dikdörtgen bir sıvı kristal ızgarasına yönlendirilip bunun içinden ışınlanır.

Sıvı Kristallerin (Liquid Crystals – LC’ler) kullanılma nedeni, paralel şekli muhafaza etmedeki benzersiz yeteneklerinden dolayıdır. Hem katı hem de sıvı olarak hareket eden LC’ler, ışık düzenlerindeki değişimlere hızlı tepki verebilir. LC’lerin optik özellikleri, sıvı kristalleri fazlar arasında değiştirmek için kullanılan elektrik akımıyla etkinleştirilir. Sırayla, her piksel o andaki aşamasına göre bir RGB (red, green, blue – kırmızı, yeşil, mavi) renk üretir.

Not: Monitörler hakkında araştırma yaparken, eninde sonunda “LED Panel” terimiyle karşılaşacağınızdan emin olabilirsiniz. LED panel, LED (Light Emitting Diode – Işık Yayan Diyot) kullanan arkadan aydınlatmalı bir LCD ekrandır. LED’ler çok daha az enerji kullanır ve daha parlak bir ışık kaynağı sağlar. Geleneksel RGB renklerine ek olarak beyaz renk üretme yeteneğine de sahiptirler ve bu nedenle HDR monitörlerde kullanılan panel türü bunlardır.

Üretilen ilk LCD paneller pasif matris teknolojisini kullanıyordu ve bulanık görüntüleri yüzünden eleştiriliyordu. Bunun nedeni, görüntüdeki hızlı değişikliklerinin sıvı kristallerin de hızla faz değiştirmesini gerektirmesiydi. Pasif matris teknolojisi, sıvı kristallerin faz değiştirebilme hızı bakımından bazı sınırlamalara tabiydi.

Bu nedenle, aktif matris teknolojisi icat edildi ve sıvı kristallerin yüklerini korumalarına ve daha hızlı faz değiştirmelerine yardımcı olmak için transistörler (TFT’ler) kullanılmaya başlandı.

Aktif matris teknolojisi sayesinde, LCD monitör panelleri görüntüleri daha hızlı değiştirebildi ve bu teknoloji yeni LCD paneller tarafından da kullanılmaya başlandı.

Nihayetinde, her kullanıcı için en uygun seçeneği bütçe ve özellik tercihleri belirleyecektir. Her panel türündeki monitörler arasında özellikler ve fiyatlar bakımından da değişik seçenekler olacaktır. Ayrıca, genel monitör kalitesi, bir ekranın bileşenleri, üretimi ve tasarımı ile ilgili hususlardan dolayı üreticiler arasında farklılık gösterebilir.

IPS monitörler hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız bu profesyonel monitörlerden bazılarına göz atarak size uygun olup olmadıklarını görebilirsiniz.

Alternatif olarak, oyun oynamaktan hoşlanıyor ve TN panelli bir monitör arıyorsanız bu oyun monitörü seçenekleri tam aradığınız şey olabilir.