De gamut, of het kleurengamma, is het gehele spectrum aan kleuren dat het menselijke oog kan waarnemen. Maar wat is een kleurengamma op beeldschermen? Aangezien de meeste beeldschermen beperkt zijn tot de kleuren die ze kunnen produceren, volgt elk device zijn eigen kleurenstandaard(en) die het kleurengamma bepalen. Hoewel er een verrassend aantal verschillende kleurengamma’s beschikbaar zijn, is er waarschijnlijk eentje die het beste past bij jouw behoeften.

Nu je weet wat een kleurengamma is, kun je gaan bepalen welke je nodig hebt op jouw monitor. Ontdek het in onderstaand artikel.

Wat is een kleurengamma? Het kleurengamma beschrijft het bereik van een kleur binnen het spectrum van kleuren die door het menselijke oog kunnen worden geïdentificeerd (zichtbare kleurenspectrum).

Neem bijvoorbeeld jouw favoriete kleur. Is dat rood-groen of blauw-geel? Natuurlijk onmogelijk, aangezien deze kleuren niet kunnen worden waargenomen door het menselijk oog.

Hoe dan ook, we zijn beperkt tot het zichtbare kleurenspectrum, of kleurengamma dat ons oog kan zien. Dit geldt voor alle aspecten van ons leven – niet alleen in de natuur, maar ook in kunstmatige visuals die worden geproduceerd door de hedendaagse technologie. Van monitors tot tablets en projectors, er is geen uitzondering betreft hun kleurenstandaarden.

Onderstaand wijden we uit over de gamut, zodat elke verwarring wordt weggenomen. We hopen dat jij dit net zo interessant vindt als wij!

Een beter begrip van gamut (kleurengamma)

Natuurlijk, ‘kleurengamma’ verwijst naar het specifieke spectrum aan kleuren dat zichtbaar is voor het menselijke oog. Maar wat is het eigenlijk?

Wat zie je en waar let je op als je op zoek gaat naar een tv of monitor? Uiteraard zijn de afmeting en de breedte van belang, maar je kunt ook aandacht besteden aan de kleuren die in het beeld worden gepresenteerd. Donkere zwarttinten, levendige rood- en groentinten enzovoort. Een opvallende, kleurrijke voorbeeldvideo die de werkelijkheid benadert zoals nooit eerder, dat maakt het verschil tussen ‘even rondkijken’ en ‘serieus op zoek zijn’.

Wees gewaarschuwd, het kan verleidelijk zijn om de gamut te verwarren met resolutie. Begrijpelijk, want de kleurkwaliteit en algemene kwaliteit zijn soms niet alleen complementair maar soms zelfs uitwisselbaar. De representatie van kleur en hoe deze per product verschilt, wordt direct beïnvloed door het kleurengamma, de kleurdekking en de vele kleurenstandaarden.

Kleurdekking

Terwijl het kleurengamma de werkelijke kleuren betreft, gaat de kleurdekking over het vermogen om de kleuren te reproduceren en te communiceren vanuit hun bron.

Om dit goed te begrijpen, kun je denken aan het visuele verschil tussen een moderne bioscoopprojector, een vorige generatie iPhone camera en een tv uit de jaren ’90. Het verschil in de manier waarop ze kleuren afbeelden kon niet groter zijn. Niet alleen als het gaat om breedte en diepte, maar ook in relatie tot hoe de kleuren zelf worden gecreëerd. Dit is het punt waarop kleurenstandaarden van belang worden.

Maar eerst moet je nog even begrijpen hoe een kleurengamma wordt afgebeeld op technisch niveau. Gepresenteerd als een driehoek op een XYZ as, verwijst de Y naar de maximale kleurluminatie binnen het gamma, terwijl de X en Z het complete spectrum aan kleurkwaliteit aangeven – de tint en kleurdiepte van een kleur. Het eindresultaat laat perfect de mogelijkheden van een kleurengamma zien.

A: Het theoretische bereik van sRGB kleurgamma

B: Totale kleurruimte die een monitor kan produceren

sRGB dekking (mate van dekking van de sRGB kleurruimte)

Wat zijn kleurenstandaarden en welke types zijn er?

Vaak – vooral bij commerciële toepassingen – worden kleuren gegenereerd via het mixen van andere kleuren, in plaats van de kleur zelf te creëren.

Welke kaders zetten de standaard voor kleurproductie die, los of via printers, op monitors of camera’s gebeurt? Het antwoord ligt bij kleurenstandaarden, die rechtstreeks verband houden met gestandaardiseerde kleurengamma’s. Dit wetende, behoren sRGB, Adobe RGB, NTSC, EBU en DCI-P3 tot de meest gebruikelijke kleurenstandaarden.

sRGB

sRGB is de meestgebruikte kleurenstandaard wereldwijd. Van camera’s tot monitors en tv’s, je bent sRGB vast wel een keer tegengekomen. sRGB is niet voor niets zo populair. De input en output ondervinden zeer weinig vertraging en/of discrepanties. Deze voordelen zorgen ervoor dat sRGB zo groot kon worden.

Adobe RGB

Adobe RGB is een kleurenstandaard die werd ontworpen ter concurrentie van sRGB. Als Adobe RGB goed is geïmplementeerd, biedt het een breder kleurengamma en kan kleuren zeer realistisch weergeven. Toen het geïntroduceerd werd, was Adobe RGB gezien zijn aandacht voor levendige details een beetje te ambitieus en geavanceerd voor de technologie waar het voor bedoeld was en werd daarom niet de standaard. Inmiddels zijn LCD-schermen en fotografie technologie flink doorontwikkeld, waardoor Adobe RGB nu veel meer wordt gebruikt.

DCI-P3

De Society of Motion Pictures en Television Engineers wilde zijn eigen kleurenstandaard introduceren, de DCI-P3. Met een nadruk op digitale video-opname en projectie, kiest de DCI-P3 voor een kleurengamma dat bijna een kwart breder is dan zijn sRGB tegenhanger. Gezien zijn achtergrond is de DCI-P3 kleurenstandaard compatible met alle digitale projectoren op cinematografisch niveau. Wat betreft het consumenten niveau zie je de DCI-P3 standaard met name terug bij de iPhoneX interne camera.

NTSC

De Nationale TV Standaarden Commissie, ofwel NTSC, creëerde zijn eigen kleurenstandaard in de hoop dat het de standaard zou worden voor alle nieuw geproduceerde tv’s. Grotendeels lijkend op Adobe RGB, wijkt de NTSC kleurenstandaard licht af in de productie van rode en blauwe kleuren. Hoewel hij nog niet de status van tv-standaard heeft bereikt, vond de NTSC kleurenstandaard wel degelijk zijn niche bij monitors die bedoeld zijn voor professionele video’s en fotobewerking.

EBU

Net als bij de NTSC heeft de EBU – ofwel European Broadcasting Union – geprobeerd om zijn eigen kleurenstandaard te implementeren. Van oudsher richtte de EBU-kleurenstandaard zich op fotografie, videobewerking en grafisch ontwerp. Met de komst van bredere kleurengamma’s en ultra high definition resoluties zoals 4K werd de EBU kleurenstandaard buiten zijn niche geplaatst en bereikte meer algemene producten op consumentenniveau.

Wide-gamut (breed gamma) en kleur mogelijkheden

Zoals eerder aangegeven wordt het bereik van een kleurengamma bepaald door zijn plaatsing op de X- en Y-assen. Tot voor kort werden deze datapunten niet veel breder, ongeacht de gebruikte kleurenstandaard. Dit was voornamelijk te wijten aan de technologische beperkingen op het moment van creatie.

Met de aanwezigheid van OLED technologie bestaan er vandaag de dag geen beperkingen meer op het kleurengamma en daarom kunnen bredere kleurengamma’s worden gerealiseerd: de wide-gamut. In tegenstelling tot hun niet-brede tegenhangers die kleuren creëren op basis van kleurmenging, kunnen brede kleurengamma’s pure, op zichzelf staande kleuren creëren.

De implicaties van deze recente ontwikkelingen zijn eerlijk gezegd indrukwekkend. Van zeer accuraat kunnen printen tot de potentiële productie van zelfs de lastigste kleuren, de mogelijkheden zijn nu eindeloos.